Libido

Në psikologjinë jungiane, libidoja nënkupton energjinë psikike, forcën themelore jetësore që ushqen dëshirën, imagjinatën, veprimin, emocionin dhe transformimin. Ndryshe nga Frojdi, i cili e kufizoi libidon si energji seksuale, Jungu e riformuloi atë si një energji e përgjithshme e psikës, e cila mund të shfaqet në forma seksuale, shpirtërore, intelektuale, artistike, emocionale apo simbolike.

Libidoja rrjedh atje ku psika është investuar dhe është përgjegjëse për zhvillimin dhe konfliktin në jetën psikologjike të individit. Ajo mund të lidhet për njerëz, ide, synime, fantazi, ëndrra apo simbole, duke krijuar kështu tension, kuptim dhe transformim.

Etimologjia

Fjala libido rrjedh nga fjala latine libido, që do të thotë:

• “dëshirë,” “epsh,” “etje,” apo “lakmi”

Në përdorimin klasik, i referohej dëshirës së fortë, zakonisht me natyrë sensualisht pasionante.

Jungu e ruajti thellësinë e termit, por e çliroi nga ngjyrimet seksuale, duke e kuptuar si dinamizmin jetësor të vetë shpirtit.

Elaborim

Jungu e trajtoi libidon si analoge me energjinë fizike; ashtu si trupi ka energji që mund të transformohet (p.sh. nga nxehtësia në lëvizje), psika ka energji që mund të ndryshojë formë: nga instinkt në imazh, nga konflikt në kreativitet, nga vuajtje në simbol.

Kjo energji nuk matet me terma shkencorë, por përjetohet fenomenologjikisht: si pasion, obsesion, emocion apo krijimtari.

Libidoja mund të jetë:

• progresive: rrjedh drejt botës së jashtme, në marrëdhënie, punë, objektiva (ekstroversion, krijimtari, pjekuri)

• regresive: tërhiqet drejt brendësisë, kujtimeve, ëndrrave, materialeve të pavetëdijshme (introversion, reflektim)

Libidoja regresive nuk është patologjike në modelin jungian. Ajo shpesh paraprin rilindjen psikologjike, veçanërisht gjatë krizave apo tranzicioneve psikologjike.

Për Jungun, tërheqja e libidos nga bota e jashtme është shpesh shenjë e përgatitjes për transformim.

Shfaqja simbolike e libidos

Jungu i konsideronte simbolet, mitet dhe ëndrrat si rezervuar të libidos.
Për shembull:

• Një dragua në ëndërr mund të bartë fuqi libidinale, duke përfaqësuar frikë, dëshirë ose instinkt.

• Një imazh fetar mund të shërbejë si veshje simbolike për libidon, duke e kthyer energjinë e papërpunuar në aspirim shpirtëror.

• Një vepër arti kanalizon libidon drejt formës dhe kuptimit.

Kur libidoja rrjedh lirshëm, psika është e gjallë dhe e mbushur me potencial. Kur bllokohet, mund të shfaqen simptoma të tilla si: depresion, neurozë, obsesion, apo paralizë kreative.

Transformimi i libidos

Modeli jungian i libidos është teleologjik; i shërben një qëllimi. Psika synon ekuilibrin dhe tërësinë, andaj libidoja luan rolin qendror në këtë proces. Jungu e krahasonte këtë me alkiminë, ku materiali bazik transformohet në ar.

Pra, libidoja mund të:

• transformohet nga një dëshirë seksuale në pjellori simbolike (p.sh. art, prindërim, përkushtim shpirtëror)

• kthehet nga ambicie egoiste në shërbim të Vetes

• tërhiqet nga të projektuarit dhe riorientohet në botën e brendshme

Detyra e individuimit është të çlirojmë libidon nga ngatërrimet e saj, ta rafinojmë dhe ta lejojmë të shërbejë jo për tekat e egos, por për kërkimin e Vetes.