Hija
Në psikologjinë jungiane, Hija i referohet aspekteve të pavetëdijshme dhe të shtypura të personalitetit: atyre cilësive, ndjenjave, impulseve apo dëshirave që egoja nuk i njeh ose i refuzon si pjesë të vetes. Këto mund të përfshijnë instinkte primitive, prirje të papranueshme shoqërore, dobësi personale, apo edhe potenciale pozitive të pazhvilluara që bien ndesh me imazhin që një njeri ka për veten.
Hija në parim nuk është negative. Ajo është moralisht neutrale dhe përmban si errësirë ashtu edhe dritë. Ajo bëhet shkatërruese vetëm kur mohohet, projektohet apo lihet e pavetëdijshme.
Jungu e quajti Hijen “gjë që një njeri nuk dëshiron të jetë”, e megjithatë është edhe portë drejt një tërësie më të madhe, sepse pa përballimin e saj nuk është i mundur individuimi.
Fjala Hije (Shadow) rrjedh nga anglishtja e vjetër (sceadu).
Jungu e huazoi këtë term për të përshkruar “anën e errët” apo të padukshme të psikës, gjithmonë të pranishme, gjithmonë para ose pas nesh, por zakonisht e mohuar nga egoja.
Elaborim
Hija fillon të formohet në fëmijërinë e hershme, kur egoja ndërton një vetë-imazh bazuar në atë që shpërblehet, pranohet ose miratohet nga shoqëria. Cilësitë që konsiderohen “të këqija,” “të papërshtatshme,” apo “të turpshme” shtyhen në pavetëdije.
Shembuj të zakonshëm të asaj që shtyhet në Hije:
Zemërimi, zilia, epshi, përtacia, agresiviteti
Në disa raste (e posaçërisht tek gjinia mashkullore) edhe butësia, ndjeshmëria apo kreativiteti mund të shtyhen në Hije, nëse kërcënojnë reputacionin e egos
Me kalimin e kohës, Hija bëhet një personalitet i ndarë, një kompleks autonom me dëshirat, ndjenjat dhe këndvështrimet e veta.
Të projektuarit e Hijes
Ajo që nuk pranohet brenda, zakonisht shihet jashtë. Ky është procesi i projeksionit: transferimi i pavetëdijshëm i përmbajtjes së Hijes tek të tjerët.
Shembuj:
Një person që shtyp agresivitetin e vet mund të ankohet vazhdimisht se “të gjithë të tjerët janë kërcënues”
Dikush që mohon nevojën për vlerësim mund t’i quajë të tjerët “të etur për vëmendje”
Një grua e cila mohon anën femërore të saj, ankohet për (ose urren) tiparet femërore të grave të tjera
Projeksionet e Hijes janë intensive, irracionale dhe emocionalisht të ngarkuara. Ato krijojnë konflikte dhe keqkuptime në marrëdhënie dhe bllokojnë vetëdijen.
Hija personale dhe kolektive
Hija personale përfshin cilësi individuale që janë refuzuar apo ende të pazhvilluara
Hija kolektive i referohet cilësive të një kulture apo shoqërie që shtypen. Këto shpesh shfaqen si urrejtje në grup, fanatizëm politik apo kërkim të “fajtorëve” kolektivë
Jungu paralajmëroi se psikozat masive, luftërat dhe ekstremizmi ideologjik ndodhin kur një shoqëri refuzon të pranojë Hijen e vet kolektive.
Hija në ëndrra dhe mite
Në ëndrra, Hija shpesh shfaqet si:
Një figurë e errët e të njëjtit seks me ëndërrimtarin
Një kafshë e rrezikshme, kriminel, apo i përjashtuar
Një mashtrues, vjedhës, apo përndjekës
Një imazh i shëmtuar apo i plagosur
Këto figura mbajnë të vërteta psikike: ajo që është refuzuar kërkon njohje, jo shkatërrim. Integrimi i Hijes nuk do të thotë të veprohet sipas saj, por të mbahet vetëdijshëm energjia e saj, të reflektohet mbi të dhe të përdoret në mënyrë kreative dhe etike.
Qëllimi nuk është përsosmëria, por tërësia.
Hija e artë (Golden Shadow)
Jo gjithçka në Hijen është negative. Hija e artë përfshin cilësi pozitive (pushtet, vetëbesim, sensualitet, kreativitet, urtësi) që një person i mohon për shkak të frikës, dyshimit ndaj vetes ose rrethanave shoqërore. Këto shpesh projektohen mbi figura si njerëz të famshëm, mentorë apo partnerë romantikë. Të rikthesh Hijen e artë do të thotë të bëhesh vetë ai që admiron, jo thjesht ta adhurosh nga larg.