Ego

Në psikologjinë jungiane, Egoja është qendra e vetëdijes; ajo pjesë e psikës që i jep individit ndjesinë e identitetit personal dhe orientimit në botë. I përfshin mendimet, kujtimet, ndjenjat dhe perceptimet që ndodhen brenda vetëdijes dhe ndërmjetëson midis botës së brendshme dhe realitetit të jashtëm.

Egoja nuk është i gjithë personaliteti, por vetëm një pjesë e kufizuar e tij; një ishull i vogël në oqeanin e gjerë të pavetëdijes. Edhe pse e domosdoshme për funksionimin e përditshëm, egoja duhet të transformohet përmes përballjes me pavetëdijen, në mënyrë që individi të ecë drejt individuimit dhe tërësisë psikike.

Etimologjia

• Fjala ego është fjalë latine që do të thotë “unë” ose “vetja”.

• Fillimisht u përdor si përemër vetor në gramatikën latine për të treguar personin e parë, por më pas u fut në përdorim psikologjik përmes Frojdit, ndërsa më vonë u riformulua dhe zgjerua nga Jungu.

Ndërsa Frojdi e shihte egon kryesisht si ndërmjetësuese mes instinktit (Id) dhe normave shoqërore (Superego), Jungu e konsideronte Egon si portierin e vetëdijes, të vendosur brenda një totaliteti shumë më të gjerë psikik.

Elaborim

Në mendimin jungian, egoja është një strukturë thelbësore por e kufizuar, që i mundëson njeriut të funksionojë në botë, por që më në fund duhet të përkulet para të vërtetave më të thella të psikës.

Egoja kryen funksione themelore në organizimin e jetës psikike:

• Ndjesia e identitetit: “Unë jam ai/ajo që mendon, vepron, ndjen, kujton.”

• Orientimi në kohë dhe hapësirë: ndërgjegjësim për të tashmen dhe për vendndodhjen

• Vendimmarrja: zgjedhja e veprimeve dhe formësimi i qëllimeve

• Ndërmjetësimi: balancimi i kërkesave të brendshme (instinkte, komplekse) me ato të jashtme (role shoqërore)

Egoja bën të mundur të menduarit racional, vetë-reflektimin, arsyetimin moral dhe komunikimin. Pa të, do të mungonte vetja e qëndrueshme dhe ndjenja e vazhdimësisë në kohë.

! Egoja nuk është Vetja (Selbst)

Një dallim themelor në psikologjinë jungiane është se Egoja nuk është e njëjtë me Veten (Selbst). Vetja, në teorinë e Jungut, është totaliteti i psikës: vetëdija, pavetëdija, personalja dhe transpersonalja.

Është vetëm qendra e fushës së vetëdijshme, ndërsa Vetja është parimi qendror dhe organizues i të gjithë personalitetit, andaj qëllimi i individuimit është harmonizimi i Egos me Veten.

Formimi dhe zhvillimi i egos

Egoja nuk është e lindur. Ajo zhvillohet përgjatë fëmijërisë, duke u formuar gradualisht përmes dallimit nga bota e jashtme dhe pavetëdija. Kufijtë e saj formohen nga:

• Dinamikat familjare

• Pritshmëritë kulturore

• Përvojat personale

• Komplekset dhe traumat

Një ego e zhvilluar në mënyrë të mirëfilltë është e domosdoshme për stabilitetin psikik, por nëse zhvillohet tej mase, ajo mund të bëhet e fryrë ose e ngurtë, duke mohuar kështu pavetëdijen dhe duke projektuar përmbajtjet e saj tek të tjerët.

Egoja në marrëdhënie me pavetëdijen

Egoja duhet të lidhet si me pavetëdijen personale (material i harruar apo i shtypur), ashtu edhe me pavetëdijen kolektive (shtresa arketipore dhe simbolike). Kur i mohon këto shtresa, ato shfaqen në simptoma, ëndrra apo projeksione, pra mund të shfaqet konflikt ose krizë psikologjike. Por nëse ajo dorëzohet pa u shkatërruar, mund të ndodhë një dialog transformues.

Rruga e individuimit kërkon që individi të decentralizojë egon dhe ta njohë atë vetëm si një pjesë e një tërësie. Egoja duhet të:

• përballet me Hijen (aspektet e mohuara të vetes)

• lidhet me Animën/Animusin (figurat e brendshme të gjinisë së kundërt)

• angazhohet me Veten (qendra e brendshme dhe tërësia)

Ky proces nuk nënkupton shkatërrimin e egos, por ripozicionimin e saj nga një strukturë sunduese në strukturë shërbyese ndaj Vetes. Një ego e pjekur i njeh kufijtë e saj dhe lejon që simbolikja, mitikja dhe pavetëdija të marrin pjesë në vetëdije.