Vërejtje të përgjithshme mbi pikëpamjen energjike në psikologji 

Në esenë e tij "Mbi energjinë psikike", Karl G. Jungu mbron teorinë e tij mbi libidon, të cilën ai nuk e koncepton në kuptimin thjesht seksual, siç bën Frojdi, por si një formë energjie të përgjithshme psikike që përshkon dhe orienton të gjithë jetën tonë shpirtërore dhe emocionale.

Dy qasje themelore për të shpjeguar funksionimin e fenomeneve

Jungu argumenton se si në shkencat natyrore, ashtu edhe në psikologji, ekzistojnë dy mënyra themelore për të kuptuar ngjarjet dhe proceset:

“Në përgjithësi, konsiderohet se ngjarjet fizike mund të trajtohen nga dy perspektiva: ajo mekanike dhe ajo energjike. Qasja mekanike është plotësisht shkakësore; ajo e paraqet ngjarjen si pasojë të një shkaku, duke presupozuar që substancat e pandryshuara ndërrojnë lidhjet e tyre ndërmjet njëra-tjetrës sipas ligjeve të përcaktuara. Qasja energjike, në anën tjetër, është në thelb finale.”

Konkretisht:

Qasja shkakësore (mekanike): Jep shpjegime të natyrës lineare, duke identifikuar një ngjarje si pasojë e drejtpërdrejtë e një shkaku paraprak.
→ Shembull: Një gotë bie dhe thyhet si pasojë e gravitetit.

Qasja teleologjike (energjike): Vëren ngjarjet si të orientuara drejt një qëllimi apo synimi të brendshëm.
→ Shembull: Një bimë rritet drejt dritës, sikur të synonte qëllimisht atë drejtim.

Sipas Jungut, energjia në këtë kontekst nuk duhet kuptuar si një substancë materiale, por si një koncept që përshkruan procesin e lëvizjes, transformimit dhe rrjedhës drejt një qëllimi të caktuar.

Përplasja ndërmjet këtyre dy qasjeve

Jungu vëren se këto dy mënyra të të menduarit, ajo shkakësore dhe ajo energjike, shpesh ndërthuren në mënyrë të papajtueshme, duke sjellë keqinterpretime ose teori të brishta që përpiqen të jenë njëkohësisht shkakësore dhe qëllimore. Ai thekson se është e pamundur nga pikëpamja logjike të pohohet se një ngjarje është njëkohësisht pasojë e një shkaku të kaluar dhe e shtyrë nga një qëllim i ardhshëm, sepse këto janë perspektiva të ndryshme dhe nuk duhen ngatërruar.

Rreziku i projektimit të koncepteve tona mbi realitetin

Një nga paralajmërimet më të rëndësishme të Jungut është kundër rrezikut të identifikimit të pikëpamjeve tona subjektive me vetë realitetin objektiv. Konceptet si "shkaku" dhe "qëllimi", sipas tij, janë struktura ndihmëse mendore, mjete përmes të cilave mendja njerëzore mundohet t’u japë kuptim fenomeneve. Kur këto struktura projektohen në mënyrë të pavetëdijshme mbi realitetin, ato mund të krijojnë kundërthënie artificiale (jo sepse realiteti përmban kontradikta në vetvete, por sepse ne e vështrojmë atë përmes kornizave konceptuale të papërputhshme ndërmjet tyre) dhe keqkuptime mbi natyrën e vërtetë të gjërave.

Përmbledhje

Jungu thekson se në përpjekjen për të kuptuar botën psikologjike nuk është e mjaftueshme të aplikojmë vetëm shpjegime të natyrës shkakësore, siç do të bënim me një makineri.
Duhet gjithashtu të shqyrtojmë kahjen e brendshme të energjisë psikike, qëllimin e saj, dhe drejtimin në të cilin ajo rrjedh. Megjithatë, ai na kujton se këto janë perspektiva teorike, mënyra të të menduarit dhe jo të vërteta absolute mbi realitetin.

Literatura e cituar:

1. Jung, C. G. (1960). On the nature of the psyche (R. F. C. Hull, Trans.). Princeton University Press. (Original work published 1947)