Sistemi subjektiv i vlerave në psikologji

Në librin e tij “Mbi natyrën e psikës”, Jungu trajton idenë e ngjarjeve psikike të cilat mund të analizohen jo vetëm nga pikëpamja shkak-pasojë, por edhe nga ajo energjetike: përmes matjes së intensitetit të vlerave psikologjike (pra, një lloj fuqie ose peshe subjektive që tregon sa energji psikike është përqendruar në to; kjo vlerë nuk është morale, por dinamike dhe sa më shumë ndikon përmbajtja në jetën e brendshme, aq më e lartë është vlera e saj). 
Ai pohon se psika jonë zotëron një sistem të zhvilluar vlerësimi, një sistem subjektiv vlerash, që ndihmon në matjen relative të përmbajtjeve psikike.

Ky sistem nuk është objektiv, sepse nuk bazohet në standarde të jashtme, por në përjetime dhe kushte psikologjike individuale; secili individ e mat rëndësinë ose "vlerën" e përmbajtjeve të veta psikologjike sipas përvojës dhe ndjeshmërisë personale.

Shembull konkret: Një student, me një konflikt të brendshëm mes dëshirës për të ndjekur pasionin e tij në art dhe presionit familjar për të studiuar mjekësi, mund ta përjetojë vlerën e “suksesit” ndryshe nga prindërit e tij.
Ndërsa prindërit mund t’i japin rëndësi maksimale një diplome në mjekësi (vlerë objektive sipas shoqërisë), studenti mund të ndiejë se suksesi i vërtetë është përmbushja e tij përmes artit (vlerë subjektive). Këto vlerësime nuk janë të krahasueshme, sepse i përkasin cilësive të ndryshme psikike. Dhe pikërisht këtu, siç thotë Jungu, fillon vështirësia: kur duhet të krahasojmë intensitetin e vlerave që nuk janë të së njëjtës natyrë (për shembull, krahasimi mes një ndjesie estetike dhe një ideje shkencore).

Në vazhdim, Jungu thekson që matja e vlerave të pavetëdijshme është edhe më e ndërlikuar, sepse përmbajtjet e pavetëdijes nuk janë të qasshme drejtpërdrejt. Në vend të kësaj, ne jemi të detyruar të përdorim metoda ndihmëse për të vlerësuar energjinë që ato përmbajnë (përmes analizës së ëndrrave, lapsuseve apo simptomave neurotike). Këto manifestime shpesh përmbajnë vlerësime të shtypura ose të zhvendosura, siç janë ndjenjat e mbetura pezull ndaj figurave prindërore.

Për të kuptuar më saktësisht proceset psikike, Jungu thekson nevojën për një pikënisje objektive, e cila nuk mbështetet vetëm në përjetimin subjektiv të individit, por në mënyrën se si përmbajtjet psikike shfaqen në realitet. Kjo sepse përvoja e brendshme (ndjesia, intuita, ose gjykimi personal) megjithëse e vlefshme, është e paqëndrueshme dhe e ndikuar nga rrethana të brendshme psikologjike.
Në vend të kësaj, kërkohet vëzhgimi i shenjave të jashtme të psikës, si ëndrrat, modelet e përsëritura të sjelljes, lapsuset, ose simbolika arketipore që prodhohen nga pavetëdija. Në këtë mënyrë, analiza psikologjike bëhet një përpjekje për të kuptuar intensitetin e energjisë së brendshme që përmbajtjet psikike mbartin, ku vlerat psikologjike tregojnë rëndësinë e një përmbajtjeje të caktuar në jetën e individit.

Psika, në këtë kontekst, paraqitet si një sistem energjik dhe i vetërregullueshëm, ku përmbajtjet me intensitet të lartë psikologjik ushtrojnë ndikim të theksuar mbi vetëdijen. Vlerësimi i kësaj energjie kërkon një analizë të hollësishme të mënyrës se si këto përmbajtje ndërhyjnë në ekuilibrin e brendshëm dhe gjenerojnë tensione në strukturën intrapsikike të individit. 

Literatura e cituar:

1. Jung, C. G. (1960). On the nature of the psyche (R. F. C. Hull, Trans.). Princeton University Press. (Original work published 1947)